OZZ, czyli organizacje zbiorowego zarządzania,
działają w Polsce na podstawie Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. W rozumieniu ustawy, organizacjami zbiorowego zarządzania są stowarzyszenia zrzeszające twórców, artystów wykonawców, producentów lub organizacje radiowe i telewizyjne, których statutowym zadaniem jest zbiorowe zarządzanie i ochrona powierzonych im praw autorskich lub praw pokrewnych oraz wykonywanie uprawnień wynikających z ustawy (art. 104 ust. 1).
Nadzór nad OZZ sprawuje Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Stowarzyszenie, aby stać się OZZ-em, powinno posiadać zezwolenie ministra na podjęcie statutowych działań przewidzianych w ustawie. Wykonywanie uprawnień wynikających z ustawy wiąże się z nadaniem organizacji stosownych upoważnień oraz obowiązków.
Należą do nich przede wszystkim:
- zarządzanie i ochrona powierzonych im praw autorskich lub pokrewnych,
- udzielanie licencji na korzystanie z utworów objętych prawem autorskim i prawami pokrewnymi oraz pobieranie z tego tytułu należnych opłat (tantiemy),
- prawo do występowania przed sądem w imieniu reprezentowanych właścicieli praw,
- prawo żądania udostępnienia przez użytkownika praw określonych informacji i dokumentów do wglądu,
- domniemanie zarządu, czyli brak konieczności udowadniania reprezentowania konkretnego właściciela praw,
- prawo wnioskowania o ściganie karne podmiotów naruszających prawa autorskie lub prawa pokrewne.
OZZ w Ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych
(art. 104, 105, 106, 107, 108, 110)
W Polsce działa obecnie 15 Organizacji Zbiorowego Zarządzania, z czego sześć zajmuje się prawami pokrewnymi, w tym cztery zarządzaniem prawami związanymi z wykorzystywaniem muzyki (ZPAV, ZAiKS, STOART, SAWP) i dwie prawami twórców filmowych i telewizyjnych (SFP i ZASP):
|
Związek Producentów Audio-Video (ZPAV), reprezentujący prawa producentów, czyli właścicieli praw do nagrań muzycznych | |
|
Stowarzyszenie Autorów ZAiKS, reprezentujące prawa twórców, czyli kompozytorów oraz autorów tekstów do muzyki | |
|
Stowarzyszenie Artystów Wykonawców Utworów Muzycznych i Słowno-Muzycznych (SAWP), reprezentujące prawa artystów wykonawców muzyki | |
|
Związek Artystów Wykonawców STOART, podobnie jak SAWP, reprezentujący prawa artystów wykonawców muzyki | |
|
Stowarzyszenie Filmowców Polskich (SFP), reprezentujące producentów, twórców i współtwórców utworów audiowizualnych, czyli filmów | |
|
Związek Artystów Scen Polskich (ZASP), reprezentujący aktorów i innych artystów scenicznych |
Aby legalne korzystać z muzyki, należy mieć podpisane umowy oraz uregulowane opłaty z organizacjami zajmującymi się prawami dot. muzyki. Umowy z organizacjami twórców filmowych i telewizyjnych wymagane są w sytuacji, gdy w firmie korzysta się również z odbiorników telewizyjnych, emitujących materiał inny niż muzyczny, np. filmy/TV.
